Mavi Balina ve Bilinçsizlik

Bu yazı intihar spekülasyonları ile gündeme gelen mavi balina, çocuk yetiştirmekten bihaber bilinçsiz aileler, uzmanlıklarından utanılası uzmanlar, ve günah keçisi bilgisayar oyunları hakkındadır.

Her ne kadar konu dışarıdan bakıldığında hassas gözüküyor olsa da, yazdıklarımın ağır gelecek olmasının esas sebebi toplumsal olarak kaçınılan hassas konulara dokunuyor olmamdır. Kıbrıs Gazetesinde yayımlanan Mavi Balina KKTC’de de Dehşet Saçıyor adlı yazıda Kognitif Davranışçı Terapi Merkezi Psikologları Deniz Erkal ve Selen Üstüner’in uzmanlıklarından faydalanılmak istenmiş. Ne yazık ki kendileri Mavi Balina (İngilizce Blue Whale) ve Bilgisayar Oyunları konusunda uzman olmadıklarını ifade etmemişler, “ana konu bilinçsiz ailelerdir” ifadesini ise yazılarının en sonuna tek cümlede iliştirmişlerdir.

Çocuklar, anne ve babadan göremediği ilgi açığını oyunla kapatmaya çalışıyor.

Bu noktadan sonra mavi balina’yı doğal seleksiyon gibi görmeye başladım dersem yeridir. Yine de ben anlatımımı Bilal’ler için basite indirgeyerek yapacağım.

Oyun nedir, Mavi Balina nedir?

Saklambaçtan satranç’a dünyada milyon tane oyun vardır, “bilgisayar oyunları” ise oynamak için bilgisayar gerektiren dijital iletişim medyasıdır. Odada saatlerce kapanıp oynanması gençler tarafından normal kabul edilen bilgisayar oyunlarına en basit örnekler League of Legends, Dota, World of Warcraft, Counter Strike gibi oyunlardır. Yani eğer çocuğunuz geceden sabaha hiç kalkmadan saatlerce oyun oynuyorsa, muhtemelen bu oyunlardan birisidir.

Mavi balina bir “bilgisayar oyunu” değildir. VK adlı, kısaca Facebook’un Rus versiyonu olan sosyal mesajlaşma sitesi vardır. Bu site üzerinden kendinizi arkadaş olarak eklediğiniz mavi balina adlı hesap size “oyunu oynamak istediğinden emin misin? Sonunda öleceksin.” şeklinde bir mesaj atar. Eğer “oynamak” isteğinde ısrarcı olursanız, bu hesap her gün size bir mesaj atarak bir şeyler yapmanızı ister. Siz karşılık olarak “yaptığınızı kanıtlarsanız”, ertesi günü mesaj gelmeye devam edecektir. 50 gün boyunca.

Bu noktada görebileceğiniz gibi mavi balina en ilkel cep telefonundan sms ile, veya bir mektup ile bile gerçekleşebilecek bir konudur. Bilgisayar karşısında saatler geçirmek ile hiç bir ilgisi yoktur. Söz konusu haberde bu iki basit tanımdan bihaber şekilde paragraf paragraf yazılar yazılmış. Kim bilir, belki de mavi balina adlı hesap bir birey değildir. Programlanmış bir chat-bot’tur. Belki de yapay zeka ve machine learning sistemlerinin birleşimidir. Keşke uzmanlarımız böyle bir ihtimal dahilinde suçlunun kim olabileceğine dair fikir yürütebilseler miş…

Uzmanlarımızın ifade ettiği “kendini binadan at” emri oyunun 50. gün, yani son gün emridir. İlk emri ise koluna F57 (veya F58) yazılmasını talep eder. Zaten Blue Whale konusuna dair reddit üzerinden açılmış gruplarda insanlar bütün görevleri listelemiş durumdalar. Korku filmi seyret, depresif içerikli mesaj paylaş, 4:20’de uyan gibi emirlerle geçen günler çoğunlukta.

Yani Mavi Balina konusunda bilinmeyen / gizemli bir olay yok. “Konuyu Bilmiyoruz, araştırmayı da bilmiyoruz” demeyi bilmeyen uzmanlar söz konusu sadece…

Çözüm

Öte yandan çözüm için uzman olmaya gerek yok: Çocuk ile ilgilenmek gerek. Çocuk öldüyse de suçlu internetten eklenen arkadaşın “kendini öldürmeni isteyeceğim” diye başlayan ve 50. gün “kendini öldür” yazan mesajı olmamalı.

Eğer çocuğunuz zarar gördüyse ve suçlu arıyorsanız gidin aynaya bakın derim… 50 gün boyunca depresif ve veda temelli “paylaşımlar yapan”, tek başına korku filmleri seyreden, günlerce sabah 4:20’de uyanan, bu sürenin neredeyse tamamında koluna faça atan, nereden baksan buram buram yardım çığlığı atan ve sesini aynı evin içinde duyuramayan çocuğunuzu yaşarken fark etmemişsiniz, bari ölümünden mesul olmayı bilin…

Unutulmamalıdır ki, Rusya’da Mavi Balina yüzünden 130 intihar oldu haberi olay olmuş, ancak kısa süre içerisinde yalanlanmış ve hiç bir şekilde de gerçekliği kanıtlanamamıştır. Karşılığında haber kaynağından “8 intihar oyun ile bağlantılı” güncellemesi gelmiştir, ve bunun da hiç bir şekilde kanıtlanamaması ile “acep ziyaretçi trafiği uğruna mı her şey?” sorusu gelmiştir akıllara. Sürecin resmi yazısını buradan okuyabilirsiniz. Çok üzücüdür ki T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu adlı kendi kendini yetkin ilan etmiş ve tek işi sansür yapmak olan kurum da bu 130 intihar haberine dayanarak buradan okuyabileceğiniz bir mesaj ile kitlesel uyarı ihtiyacı hissetmiştir.

Bu kadar bilgisiz ve bilinçsiz insanların haber yapması, kurum ve kuruluş yönetmeleri, uzman olmaları kadar, çocuk yapmaları da problemdir efendim. İnsan bir araştırır, en olmadı konuyu bir google’a yazar… Unutulmamalıdır ki Oxford sözlüğü 2016 yılının kelimesi olarak Post-Truth’u seçmiştir.

Doğru ayakkabılarını giyene kadar Yalan dünyanın yarısını turlar. ~Mark Twain

Kapak resmi: Cosmic Whale by Lora Zombie